Πίσω από το όνομα Αιγιάλεια και Αιγίαλος

Το όνομα Αιγιάλεια⁽¹⁾ (προφερόμενο ως ‘Αϊγκιαλέα’ στα Ελληνικά), στο οποίο αναφέρθηκα πρόσφατα, προέρχεται από το όνομα του μυθικού Αιγιαλέου που ήταν γιος του βασιλιά του Άργους Ίνακχου και συνεπώς Αιγύπτιος, κάτι που ευθυγραμμίζεται και με την αρχαία θεώρηση των Πελασγών ως προερχόμενων από την Αίγυπτο ή/και τη Λιβύη.

Το ίδιο το όνομα, πάντως, είναι σίγουρα ινδο-ευρωπαϊκό σε δομή και δείχνει να προέρχεται αντιθέτως από την Ανατολία καθώς υπήρχε η πόλη Aegialus ή Aigialos (πιθανώς σημαίνοντας ‘προστατευμένη/περιβαλλόμενη από θάλασσα’) στην Παφλαγονία, χώρα των Καυκόνων, και μετέπειτα βόρεια Φρυγία η οποία ήταν μάλιστα ήταν ανάμεσα στους συμμάχους των Τρώων στον Τρωϊκό Πόλεμο.

Κάτι που, με τη σειρά του, σημαίνει ότι ίσως να ήταν εξώνυμο αρχικά αλλά καθιερώθηκε εκεί κατόπιν της εποχής του Αιγιαλέου αλλά και των Πελασγών, δεδομένου ότι τα ονόματα Αχαιός και Αχαϊα φαίνονται να άργησαν να εμφανιστούν κατά μερικούς αιώνες, στην συγκεκριμένη περιοχή της βορειοδυτικής Πελοποννήσου.

Το όνομα αναλύεται ως συνδυασμός του ‘αιγί(ς)-,’ που είναι το δέρμα κατσίκας και επίσης ονομάζεται έτσι και ο μανδύας της Αθηνάς (από αυτό το υλικό) όπως και η ασπίδα του Ζευς⁽²⁾ (καλυμμένη με αυτό το υλικό) μεταξύ άλλων φέροντας παράλληλα και τη σημασία του ‘περιβάλλουσα’ ή ‘προστατεύουσα’⁽³⁾, και του ‘-αλος’ ή ‘-αλεία’ ως δεύτερο συστατικό που σημαίνει ‘θάλασσα’ (σε μορφή γενικής).

Από την άλλη πλευρά, ίσως να μην είναι τυχαίο ότι η Αιγιάλεια βρισκόταν ανάμεσα σε περιοχές που κατοικούνταν σε σημαντικό ή μεγάλο βαθμό από Καύκονες όπως η Ακαρνανία, η Ηλεία, η Αρκαδία και η Τριφυλία και να κατοικούνταν κάποτε από τέτοιους και αυτή – και το όνομα να είναι απόδοση του παλιού αντίστοιχου καυκονικού (όπως αντίστοιχα να έγινε και στην βόρεια Φρυγία).

Με δεδομένο, ωστόσο, ότι οι Καύκονες σε μεγάλο μέρος της πορείας τους μιλούσαν μη ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα θα λέγαμε ότι είναι ουσιαστικά σίγουρο το όνομα (σε αυτή τη μορφή) να είναι Φρυγικό, όπου ο δίφθογγος ‘αι’ (προφερόμενο ως ‘ά-ι’ αλλά αναδίδοντας ένα ήχο ως ‘άε’) είναι χαρακτηριστικός της Φρυγικής γλώσσας (όπως και των Λούβιων) και που κληρονομήθηκε αργότερα στις ελληνικές.

Οι βασιλείς της δεύτερης δυναστείας/εποχής των Δαναών/Αχαιών (ένα δεύτερο όνομα που εμφανίζεται πολύ αργότερα ωστόσο όπως είπα νωρίτερα) που ξεκινά με τον Ατρέα στις Μυκήνες πριν επεκταθεί και σε άλλες ισχυρές πόλεις-κράτη γύρω όπως η Σπάρτη αναφέρονται ως Φρύγες τόσο από αρχαίους ιστορικούς όσο και τη μυθολογία ενώ η γλώσσα που αντανακλάται στην Γραμμική Β όπως και αρκετά ονόματα μοναρχών της περιοχής φέρουν επίσης έντονα Φρυγικά στοιχεία.

Παρεπιπτόντως, Αιγιάλεια υπήρχε και στην αρχαία Αττική, περίπου εκεί που βρίσκεται η Ανάβυσσος σήμερα, η οποία ήταν επίσης παραλιακή και δεν είναι ενδεχομένως τυχαίο δεδομένου ότι οι Καύκονες αναφέρονται ανάμεσα στους πολύ παλιούς κατοίκους της χερσονήσου – και μάλλον υποδεικνύει και που περίπου κατοικούσαν αυτοί.

****************************************************************************************************

(1) Το Αιγιάλεια αναφέρεται ότι προφέρεται εσφαλμένα και ως ‘Αιγιαλεία’ σε διάφορα on-line λεξικά και άλλες πηγές γύρω αλλά στην πραγματικότητα η σωστή μορφή και τονισμός του ονόματος είναι η δεύτερη καθώς περιέχει το δίφθογγο ‘ει’ που υποδεικνύει μακρό ήχο και έτσι φυσικά ο τόνος θα πάει εκεί.

Άλλωστε, η προφορά του στα (αρχαία) ελληνικά θα ήταν ‘Αϊγκιαλέα’ όπως ανέφερα και παραπάνω.

Αλλά δεδομένου ότι η διάκριση ανάμεσα σε μακρά και βραχέα φωνήεντα και διφθόγγους υπάρχει μόνο (ως ονόματα) για τους τύπους στη γραμματική μας αυτή έχει χαθεί εντελώς από τη γραπτή και προφορική (‘νεοελληνική’) γλώσσα που χρησιμοποιούμε προ πολλού και έχει επηρεάσει λανθασμένα αντίστοιχα και τον τονισμό πάρα πολλών λέξεων.

(2) Προφανώς, κάποιος θεός της καταιγίδας από την Ανατολία όπως ο Teshub, ο Tar(h)u ή ο Ti Zeus (που κατά πάσα πιθανότητα αποτελούν τον ίδιο θεό, ή εκδόσεις του ίδιου θεού, και οι τρεις).

(3) Κάτι που φθάνει και στις μέρες μας με την έκφραση “υπό την αιγίδα” που σημαίνει ‘υπό την μέριμνα/προστασία.’

Οι Ίωνες και οι Ίονες – Μέρος Ι

Σήμερα, θα ασχοληθώ πιο διεξοδικά σε ένα πρώτο μέρος (από δύο) με ένα θέμα που συνοπτικά ανέφερα πριν αρκετό καιρό στην έρευνά μου με επίκεντρο τον Ξούθο και το οποίο έχει να κάνει με τους Ίωνες αλλά και τους… Ίονες!

Δυο οντότητες που όχι μόνο δεν είχαν ουσιαστικά καμία συγγένεια μεταξύ τους, ούτε καν κατοικούσαν στις ίδιες περιοχές, αλλά επίσης διέφεραν και ως προς την προφορά αλλά ακόμη και τη σημασία των ονομάτων τους, που οφείλονταν επίσης και σε διαφορετικούς μυθικούς χαρακτήρες.

Και παρόλα αυτά ιστορικοί τα τελευταία χρόνια έχουν ‘καταφέρει’ να συγχέουν κατά ένα απίστευτο τρόπο με αποτέλεσμα ένα ‘αχταρμά’ παρότι η όλη σχετική ιστορία δεν είναι και τόσο περίπλοκη όσο άλλες.

Οι Ίονες

Αυτοί που προηγήθηκαν μεταξύ των δύο χρονικά, και κατά μερικούς αιώνες, ήταν οι Ίονες ή μάλλον πιο σωστά Ιόνες, ίσως και (Γ)ι(χ)όνες ή (Γ)ι(χ)όνοι σε μια πρώιμη μορφή, οι οποίοι δεν ήταν άλλοι από τους Πελασγούς της Πελασγικής Αιγιαλείας⁽¹⁾ όταν αυτοί άλλαξαν όνομα παίρνοντας αυτό κατά τη βασιλεία του Ίον.

Πελασγοί και Πελασγική Αιγιάλεια

Η Πελασγική Αιγιάλεια εκτεινόταν ουσιαστικά στην περιοχή που αργότερα ονομάστηκε, και φθάνει και στις μέρες μας με αυτό το όνομα και σαν νομός, ως Αχαϊα.

Οι Πελασγοί, όπως έχω αναφέρει ξανά, θεωρούνταν απόγονοι Αιγυπτίων ή/και Λυβίων αποίκων στο χώρο της νότιας Βαλκανικής αλλά και την Ανατολία από τα βάθη της αρχαιότητας, κάτι που τόσο οι αρχαίοι ιστορικοί όσο και η γενικότερη μυθολογία δείχνουν να συνιστούν.

Το ίδιο δε το όνομα ‘Πελασγός’ δείχνει μάλλον να αναλύεται ως ‘Πέλασ-‘ (θάλασσα) και ‘-(α)γος’ (αυτός που οδηγεί/διασχίζει) με μια σημασία ως ‘αυτός που διασχίζει/έρχεται από τη θάλασσα.’ και συνεπώς σίγουρα αφορούσε κάποιους που ήρθαν από μακριά μέσω αυτής.

Καταβολές του Ιον

Από την άλλη πλευρά, ο Ίον (ή πιο σωστά Ιόν, ίσως και Ιο(χ)άν σε μια παραλλαγή) ήταν ο ένας από τους δυο γιους του Ξούθου, ένα όνομα που φαίνεται να σημαίνει ‘Ασιάτης,’ ο οποίος θεωρούταν ως μετανάστης και μάλλον ήρθε από την Ανατολία (Μικρά Ασία) ως απόγονος του Δευκαλίωνα για να γίνει βασιλιάς στο χώρο της Πελοποννήσου.

Κάτι που υποδηλώνει ως προς την ταυτότητά του και η χρήση του ‘Ξ’ ως πρώτο γράμμα στο όνομά του καθώς ήταν ανάμεσα σε αυτά που οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν κατά αποκλειστικότητα για απευθείας εισαγώμενες έννοιες ή ονόματα και από ό,τι φαίνεται κατά κύριο λόγο σε σχέση με την Ανατολία.

Βασιλεία και γνωστή δράση

Ο Ίον, ίσως ως βασιλιάς ο ίδιος ( ; ), βρισκόταν σε πόλεμο με τον βασιλιά Σελινούς της Πελασγικής Αιγιαλείας μέχρι που ο δεύτερος του πρόσφερε την κόρη του Ελίκη (Χελίκε στα Ελληνικά) και τον ονόμασε ως διάδοχό του σε μία χειρονομία συμφιλίωσης και ειρήνης.

Έχτισε και μια πόλη με το όνομά της, που ήταν και η πρωτεύουσα του νέου βασιλείου του, η οποία μάλιστα σε ιστορικούς χρόνους, πιο συγκεκριμένα το 373 π.Χ., αφανίστηκε από ένα τσουνάμι (πιθανώς από μεγάλο θαλάσσιο σεισμό).

Ο Ίον, περαιτέρω, συνδέεται με την εποχή του Ερεχθέα II⁽²⁾ (Ερεχθεύς/Ερεχθέος στα ελληνικά, προφερόμενο ως ‘Ερεκ-τέους/Ερεκ-τέος’), στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα π.Χ. καθώς αναφέρεται να πολέμησε σε μια εκστρατεία ως σύμμαχος των Αθηναίων, και έχασε τη ζωή του εκεί μάλιστα, κατά τον σφοδρό πόλεμό τους εναντίον της Ελευσίνας.

Κάτι, με τη σειρά του, που θα τοποθετεί τον ερχομό του μυθολογικού πατέρα του Ξούθου στο σημερινό ελληνικό χώρο κάπου στο τέλος του 15ου ή αρχές του 14ου αιώνα, την ίδια δηλαδή περίπου εποχή (ελαφρά πιο μετά) που εμφανίζονται οι αινιγματικοί Ahhiyawa (από τους οποίους πιθανώς προέρχονται οι Αχαιοί) στην Ανατολία.

Ετυμολογία του ονόματος

Το όνομα Ίόν’ είναι σημιτικό σε προέλευση, πιθανώς και σε πρωτύτερη μορφή ως ‘Γιόν,’ από το ‘Ιό-’ (Yōḥ-) και σημαίνει ‘άρχοντας, κύριος, αφέντης.’

Η μητέρα του Κρεούσα ήταν κόρη του Ερεχθέα ΙΙ, πανάρχαιος βασιλιάς της Αθήνας (που δεν ονομαζόταν έτσι τότε), του οποίου το όνομα όπως είπα στα ελληνικά θα ήταν ‘Ερεκτέους’ ή ‘Ερεκτέος’ (προφορά) φέροντας ως πρώτο συστατικό το ‘Ερέκ-‘ το οποίο είναι σημιτικό (Erech) και παραλλαγή του ‘Uruk’ που σημαίνει ‘(κύρια) πόλη’ ή ‘έδρα’ (θρησκευτική).

Κάτι που σε συνδυασμό με άλλα ονόματα γύρω στην Αθήνα και την Αττική, όπου το δεύτερο όπως έχω πει έχει μάλλον ως ρίζα το Φοινικικό ‘At(t)ik’ που σημαίνει ‘αρχαία, παλαιά,’ αλλά και αναφορές γεγονότων από αρχαίους ιστορικούς και τη μυθολογία υποδηλώνει ότι ήταν Φοίνικας, το οποίο να εξηγεί και το σημιτικό όνομα του Ίον.

Μια μυθική εκδοχή, επίσης, φέρει τον Ίον ως γιο του Απόλλωνα που στην συγκεκριμένη περίπτωση θα ήταν πιθανώς ο Φοίνικας Resheph (οι Έλληνες τον αποκαλούσαν ‘Απόλλων’), που ευρήματα στο ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο δείχνουν ότι μπορεί (τουλάχιστον) παλαιότερα να λατρευόταν στην Αττική, με την Κρεούσα και τον οποίο τελικά υιοθέτησε ο Ξούθος.

Κάθοδος των Δοριέων και έξοδος των Ιόνων προς τα μετέπειτα Ιόνια Νησιά

Κατά την κάθοδο των Δωριέων στα μέσα του 10ου αιώνα π.Χ., ή μάλλον πιο σωστά Δοριέων (έχει σημασία που θα εξηγήσω μια άλλη στιγμή αυτό το ‘-ο-‘), οι Ίονες (πιο σωστά Ιόνες) υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Πελασγική Αιγιάλεία καθώς εκδιώχθηκαν από εκεί από τους Αχαιούς ως αλυσιδωτή αντίδραση αφότου οι τελευταίοι έχασαν τις δικές τους περιοχές στην ανατολική και νότια Πελοπόννησο εκδιωγμένοι από τους πρώτους και έτσι πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν εκεί, με αποτέλεσμα η περιοχή να πάρει έκτοτε το όνομα Αχαϊα⁽³⁾.

Κάτι που δείχνει ότι οι Αχαιοί δεν θεωρούσαν τους Πελασγούς Ίονες ως δικούς τους ή συγγενείς τους, διαφορετικά θα είχαν εγκατασταθεί εκεί μαζί τους σε μια ώρα μεγάλης ανάγκης. Και οι Ίονες δεν πήγαν ποτέ στην Αθήνα, όπως λανθασμένα υποστηρίζουν ιστορικοί τελευταία, γιατί δεν θα ήταν καλοδεχούμενοι σε μία άλλη Αχαϊκή περιοχή αλλά και δεν είχαν και την στρατιωτική δύναμη για να επιβληθούν.

Αντιθέτως, όπως λέει και ο Ηρόδοτος, οι Ίονες βγήκαν στη θάλασσα για να εγκατασταθούν στα νησιά δυτικά και βορειοδυτικά της παλιάς τους γης που πήραν και το όνομά τους ως Ιόνιο Πέλαγος και Ιόνια νησιά (ή Επτάνησα όπως ονομάζονται επίσης) αντίστοιχα διατηρώντας αυτά τα ονόματα ακόμη και στις μέρες μας – κάτι που επιβεβαιώνει πλήρως και το μεγάλο αρχαίο ιστορικό.

Οι Ίονες, τέλος, δεν μιλούσαν ελληνικές διαλέκτους και κατ’επέκταση δεν ήταν Έλληνες. Και, όπως αποδεικνύεται από τα παραπάνω, ο Ίον δεν ήταν ο γενάρχης των Ιώνων όπως έχουμε μάθει.

****************************************************************************************************

(1) Το όνομα Αιγιάλεια (προφερόμενο ως ‘Αϊγκιαλέα’ στα Ελληνικά) προέρχεται από το όνομα του Αιγιαλέου που ήταν γιος του βασιλιά του Άργους Ίνακχου και συνεπώς Αιγύπτιος, κάτι που ευθυγραμμίζεται και με την αρχαία θεώρηση των Πελασγών ως προερχόμενων από την Αίγυπτο ή/και τη Λιβύη.

Πάντως, το ίδιο το όνομα είναι σίγουρα ινδο-ευρωπαϊκό σε δομή και δείχνει να προέρχεται αντιθέτως από την Ανατολία καθώς υπήρχε η πόλη Aegialus ή Aigialos (πιθανώς σημαίνοντας ‘προστατευμένη/περιβαλλόμενη από θάλασσα’) στην Παφλαγονία, χώρα των Καυκόνων, και μετέπειτα βόρεια Φρυγία η οποία ήταν μάλιστα σύμμαχος των Τρώων στον Τρωϊκό Πόλεμο.

(2) Το ‘-ας’ δεν δείχνει να είναι ελληνική κατάληξη και αντικατέστησε το κλασσικό ‘-ευς,’ αλλά σε πολλές περιπτώσεις και το ‘-ος,’ στις αντίστοιχες λέξεις/ονόματα της Κοινής. Ήταν, ωστόσο, χαρακτηριστικό στην Φρυγική γλώσσα και η Κοινή εμφανίστηκε στη Μικρά Ασία.

(3) Τα ονόματα ‘Αχαιοί’ και ‘Αχαϊα’ είναι ακριβέστερα πιο κατοπινά, δεν φαίνεται να είναι γνωστό ποια είναι τα αντίστοιχα που έφεραν στο ‘ενδιάμεσο’ διάστημα μερικών αιώνων, αλλά χρησιμοποιούνταν όπως και χρησιμοποιούνται και σήμερα με μια ‘αναδρομική’ χρήση.