Υπάρχει ένα συγκεκριμένο έθιμο σε αρκετά μέρη γύρω στη σημερινή Ελλάδα όπου άνδρες ντύνονται ως σάτυροι και ‘κουδουνάτοι’ ή ‘κουδουνάδες’ (φωτογραφία) όπως αποκαλούνται, αρκετές φορές και ‘τραγόμορφοι,’ οι οποίοι ξεχύνονται και γυρνούν στους δρόμους γύρω επιδεικνύοντας μια σεξουαλικά τολμηρή και προκλητική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια των Αποκριών.

Λαμβάνει χώρα μάλιστα κυρίως γύρω από την τελευταία Κυριακή και σαββατοκύριακο των Αποκριών, αν και υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, και κατά πρώτο λόγο σε νησιωτικές περιοχές όπως η Χίος, η Νάξος, η Ικαρία, η Λέσβος και η Σκύρος ενώ αναφέρεται και στη Χαλκιδική σε ό,τι αφορά την ενδοχώρα.

Αν και υπάρχει η γνώση ότι το έθιμο είναι πολύ παλιό και με ρίζες στην αρχαιότητα, σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο θεωρούμενο λανθασμένα ως μεσαιωνικό, θα έλεγα ότι είναι ξεκάθαρο ότι η σημασία του αλλά και το τι αναπαριστά έχει λησμονηθεί μέσα στο χρόνο και γίνεται περισσότερο μέσα από μια ‘θολή μνήμη’ του μακρινού παρελθόντος.

Αυτό που λοιπόν υποδύονται αυτοί οι ‘μασκαρεμένοι’ άνδρες δεν είναι τίποτα άλλο από τους Pans ή Πανίσκους(1) που ήταν σωσίες (ρέπλικες) στους οποίους πολλαπλασιαζόταν ο Παν, τραγόμορφος θεός από την Ανατολία και πολύ πιθανώς προερχόμενος από τους Φρύγες, και που επιδείκνυαν αυτή ακριβώς τη συμπεριφορά προσπαθώντας κυρίως να τραβήξουν την ερωτική προσοχή των νυμφών.

Ο Παν ήταν θεός των αγριότοπων, των λειβαδιών, των βοσκών και κοπαδιών αλλά και των δασών όπως και της υπαίθριας μουσικής, σύντροφος επίσης των νυμφών, καθώς συνδεόταν με τη γη και τη φύση αλλά και τις δραστηριότητες που συνδέονται με αυτές` όπως αντίστοιχα και το όνομά του το οποίο δεν σημαίνει ‘όλος/όλοι’ (κυρίως ως πρόθεμα) όπως παρεφθαρμένα έχει καταντήσει μέσα στο χρόνο.

Μάλιστα θεωρούνταν αρχαιότερος όλων των Ολύμπιων θεών (αν και το ‘Ολύμπιοι’ εδώ προφανώς αφορά τον Όλυμπο, όνομα που προέρχεται επίσης από εκεί, της Φρυγίας) ενώ ίσως να έχει και ακόμη βαθύτερες ρίζες στην Αίγυπτο, όπου ήταν γνωστός με το όνομα Mendes και ταυτιζόταν με τους πανάρχαιους θεούς της (Per-)Banebdjedet και Min.

Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά, θα έλεγα ότι το όνομα Mendes δεν δείχνει να είναι αιγυπτιακό και ότι είναι αντιθέτως σίγουρα φρυγικό που αναλύεται ως ΜΗΝ (προφερόμενο ως ‘Μεν’) ΔΕ(Υ)Σ (‘Ντέ(ου)ς,’ σημαίνοντας ‘θεός’), ο Φρύγας σεληνιακός θεός που πρέσβευε τους (σεληνιακούς) μήνες και που από το όνομά του προέρχεται και η λέξη ‘μήνας.’

Που με τη σειρά του, δείχνει να υπονοεί σύνδεση μεταξύ του Μην και του Παν, ο οποίος συνδεόταν ερωτικά με τη Σελήνη(2). Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, μάλιστα, η μεγάλη ομοιότητα του ονόματος του Φρύγα Μην με τον Αιγύτπιο Min(3), του οποίου η φύση και γενικότερη συμπεριφορά μοιάζει πολύ με αυτή του Παν.

Η Φρυγική ταυτότητα του Παν πριν περάσει το Αιγαίο και έρθει στα Βαλκάνια από την Ανατολή φαίνεται και από το γεγονός ότι αφενός συνδέεται με την Φρυγική μέγιστη θεά Κυβέλη, κάτι που πιστοποιείται από τον Πίνδαρο για παράδειγμα, ενώ ήταν ακόλουθος του Φρύγα θεού Σαμπάζντιου που λατρευόταν ως κύρια θεότητα και σε πολλές περιοχές της σημερινής Ελλάδας, μεταξύ των οποίων (ως Ζευς) και στην Αθήνα.

Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί, πάντως, να έχει ακόμη βαθύτερες ριζες στους Καύκονες(4), πανάρχαιος Καυκάσιος λαός της Ανατολίας, τους οποίους οι Φρύγες κατέκτησαν επίσης κάποια στιγμή όταν άρχισαν να αναπτύσσονται ως δύναμη.

Δεδομένου μάλιστα ότι η εμφάνιση του θεού στο χώρο της σημενινής Ελλάδας αναφέρεται στην περιοχή της Αρκαδίας, η οποία κατοικούνταν κύρια από αυτούς (Καύκονες) και Πελασγούς (Αιγύπτιοι και Λύβιοι, ίσως και Φοίνικες, άποικοι).

****************************************************************************************************

(1) Η εμφάνιση των ‘Κουδουνάτων’ ή ‘Κουδουνάδων’ ταιριάζει απόλυτα σε αυτή του Παν.

(2) Η Σελήνη ονομαζόταν και ΜΗΝΗ, προφερόμενο ως Μενέ, που αποτελεί τη θηλυκή μορφή του ονόματος του Φρύγα σεληνιακού θεού ΜΗΝ (προφερόμενο ως ‘μεν’) και που είναι ξεκάθαρα Φρυγικό, πιθανώς και το αυθεντικό όνομά της.

Επιπλέον, έφερε και το επίθετο ‘Παν-Δία’ (προφερόμενο ως ‘Παν Ντία’) ή Παν-Δεία (‘Παν-Ντέα) όπου ‘Δία/Δεία’ σημαίνει ‘θεά’ ενώ το ‘Παν’ αφενός δείχνει να την συνδέει με το δεδομένο θεό αλλά και με τη φύση στη γη που αυτός αντιπροσωπεύει.

Τα οποία παραπάνω, επαγωγικά, συνδέουν και τους δύο θεούς μεταξύ τους που ίσως να είναι και ένας.

(3) Tο όνομά του πιθανώς προφερόταν είτε ως ‘Menu’ ή ‘Men’ μάλιστα.

(4) Οι Καύκονες ήταν μάλιστα ‘υπεύθυνοι’ για την έλευση και διάδοση της λατρείας του Ερμή στο χώρο της σημερινής Ελλάδας.